Η Όπερα της πεντάρας είναι το γνωστότερο έργο τόσο του Μπέρτολτ Μπρεχτ (κείμενο και στίχοι τραγουδιών, σε συνεργασία με την Ελίζαμπετ Χάουπτμαν, η οποία μαζί με το σκηνογράφο Κάσπαρ Νέχερ βοήθησε επίσης στο ανέβασμα της πρώτης παράστασης το βασικό σκηνοθέτη του έργου Έριχ Ένγκελ) όσο και του Κουρτ Βάιλ (μουσική σύνθεση και τραγούδια).
Στην Όπερα της πεντάρας οι γκάνγκστερ εμφανίζονται ως επιχειρηματίες και οι επιχειρηματίες ως γκάνγκστερ. Στην κατά κάποιο τρόπο «συνέχειά»της, στο κατά ένα χρόνο μεταγενέστερο μουσικό θεατρικό έργο της Ελίζαμπετ Χάουπτμαν Happy End –τους στίχους των τραγουδιών του οποίου είχε γράψει ο Μπρεχτ– οι γκάνγκστερ γίνονται επιχειρηματίες:
Αναγνωρίζουν ότι η ενσωμάτωσή τους στη νόμιμη λειτουργία του
καπιταλιστικού συστήματος ως τραπεζιτών τους προσφέρει πολύ μεγαλύτερα κέρδη από ό,τι οι ληστείες.
Η πρεμιέρα του έργου στις 31.08.1928 έκανε τον 30χρονο Μπρεχτ και τον 28χρονο Βάιλ διάσημους όχι μόνο στη Γερμανία, αλλά και σ’ όλη την Ευρώπη μέσα σε μια νύχτα.
Έκτοτε παραμένει το έργο τους που έχει ανέβει περισσότερο απ’ οποιοδήποτε άλλο στις σκηνές όλου του κόσμου, ενώ ορισμένα τουλάχιστον από τα τραγούδια του έργου, «μετασχηματισμένα» σε «καθαρή» τζαζ, ροκ, ποπ, χιπ χοπ κλπ, έχουν ερμηνευτεί και ηχογραφηθεί από κορυφαίους ερμηνευτές στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα.
Η υπόθεση
Στην Όπερα η υπόθεση ξετυλίγεται σε ένα ψευτοβικτωριανό Λονδίνο
–παραβολή για τη Γερμανία της Βαϊμάρης– και αναφέρεται στις δολοπλοκίες δύο αντίπαλων συμμοριών: «Κατασκευής ζητιάνων» του κυρίου Πίτσαμ και«λευκής σαρκός» του ωραίου και βίαιου Μακ του Μαχαιροβγάλτη. Στο επίκεντρο του μεταξύ τους ανταγωνισμού βρίσκεται, χωρίς να το επιδιώκει ο ίδιος, ο αστυνομικός διευθυντής του Λονδίνου «Τίγρης» Μπράουν. Ο «Τίγρης», που μαζί με τον Μακ πολέμησε μέσα απ’ τις τάξεις του αποικιακού ιμπεριαλιστικού βρετανικού στρατού στην Ασία (εξ ου και το καταπληκτικό «Τραγούδι των κανονιών», που τραγουδούν σε ντουέτο, ενθυμούμενοι με νοσταλγία πώς εξόντωναν λαούς που είχαν «άλλη φάτσα»),
έχει «μερίδιο» απ’ τις πόρνες του Μακ, αλλά εκβιάζεται από τον κ. Πίτσαμ να συλλάβει τον «συνεταίρο» του: Προκειμένου να μην εξαπολύσει ο κύριος Πίτσαμ τους ζητιάνους του και καταστρέψει, με ένα θέαμα μαζικής φτώχειας, ασκήμιας και αναπηρίας, τη «βιτρίνα» ενός Λονδίνου που έχει «εκκαθαρίσει» τους κεντρικούς δρόμους του απ’ τους φτωχούς του για τη στέψη της Βασίλισσας Βικτωρίας.
πηγή: dea.org.gr της Νάντιας Βαλαβάνη
Το τραγούδι του Μάκυ
Όπου πέφτουν καρχαρίες
βγαίνει αίμα στον αφρό
Ο Μακήθ βγαίνει στο Σόχο
μ' άσπρο γάντι καθαρό
Τον Μακήθ αν δεν γνωρίζεις
όψη φάτσα και φωνή
τον γνωρίζεις απ' την κόψη
της λεπίδας τη στενή
Βρίζει τον Μακχήθ η Βέρα
την εβρήκαν κάποια μέρα
με μια τρύπα στο παλτό
Τρεις νεκροί σε μία μέρα
στο λιμάνι πατατράκ
άλλοι λέν' ήρθε χολέρα
άλλοι λένε ήρθε ο Μακ
Στο ποτάμι τρίτη μέρα
τρεις πνιγμένοι κολυμπούν
ο Μακήθ και τρεις κυρούλες
δυο μερόνυχτα γλεντούν
Στο βρεμένο καλντερίμι
λάμπουν αίματα ξερά
ο Μακήθ αλλάζει γάντια
βάζει άσπρα καθαρά
Το τραγούδι της Τζένης των πειρατών
Κύριοι μου καλοί, με πληρώνετε εδώ, και σας κάνω όλα τα γούστα
και μου ρίχνετε πεντάρες και σας λέω ευχαριστώ
στο φτηνό ξενοδοχείο στη φτηνή την προκυμαία
και δεν ξέρετε σε ποια μιλάτε (μα δεν ξέρετε σε ποια μιλάτε)
Μα ένα βράδυ βουητό στο λιμάνι
κι όλοι λεν τι είν’αυτό το βουητό
και αλλάζω τα σεντόνια και γελάω κι όλοι λεν (αυτή γιατί γελάει)
Κι ένα μαύρο καράβι με 50 κανόνια στο λιμάνι έχει μπει
Κύριοι μου καλοί σας λυπάμαι καθώς παζαρεύω ποιον θα πάρω τη νυχτιά
γιατί σε κρεβάτι απόψε δε θα κοιμηθεί κανείς
μα σας λέω την ταρίφα και γελάω κρυφά
που δεν ξέρετε ποια είμαι εγώ(που δε μάθατε ποια είμ’εγώ)
Και μέσα στη νύχτα ουρλιαχτό στο λιμάνι
κι όλοι λεν’τι’ναι αυτό το ουρλιαχτό
και ορμάω στο παράθυρο με γέλια κι όλοι λεν (τι πανηγυρίζει)
Και το μαύρο καράβι κατά πάνω στην πόλη τα κανόνια γυρνά
Κύριοι μου καλοί τώρα πια δε γελάτε τώρα η πόλη έχει γκρεμιστεί
κι όλα τα βρωμόσπιτα σας τα γκρέμισαν σε μια νύχτα
απομένει μονάχα το μπορντέλο τούτο δω (κι απορείτε γιατί τ’αφησαν αυτό)
Μόνο το μπορντέλο στέκει όρθιο στην πόλη
και ρωτάτε ποιος να έμενε εδώ
και θα βγω στην πόρτα εγώ σαν ξημερώσει και θα πουν (γι’αυτήν ήτανε λοιπόν)
Και το μαύρο καράβι τη σημαία σηκώνει να με υποδεχτεί
Και κοντά μεσημέρι, εκατό μαύροι άντρες βγαίνουν από το καράβι και σας πιάνουν, και θα δέσουν μ’ αλυσίδες όποιον είχα πελάτη και δεμένους μ’ αλυσίδες θα σας φέρουνε μπροστά μου. Και θα με ρωτούν ποιανού κεφάλι θέλω (και θα με ρωτούν ποιανού κεφάλι θέλω). Κι όταν θα χτυπάει μεσημέρι στο λιμάνι θα ρωτάτε ποιος θα κρεμαστεί...Και θ’ ακούσετε ν’ αποφασίζω: όλοι. Κι απάνω στα κεφάλια σας θα πω: έτσι! Και το μαύρο καράβι τα πανιά του ανοίγει και με παίρνει μακριά.
 |
ΠΑΙΖΟΥΝ
Μάνος Δούρας
Έλλη Ζιάζιαρη
Μαριλένα Ζωδιάτου
Μαίρη Καραμαούνα
Ελευθερία Κασιμίδη
Θάνος Μήλιος
Σταυρούλα Παπαδοπούλου
Αριάδνη Παπασημάκη
Δώρα Παυλίδου
Ειρήνη Πολυζωνίδου
Χαρά Χαλατζούκα
Αφροδίτη Χιώτη
Συντονισμός επιμέλεια Στ. Καλφόπουλος Χρ. Τσιγκαλίδα
