ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΟ ΤΕΧΝΟΥΡΓΕΙΟ

ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΟ ΤΕΧΝΟΥΡΓΕΙΟ

   Το Τεχνουργείο έχει αρχίσει από το 2003 κύκλους θεατρικών εργαστηρίων. Κάθε κύκλος προσεγγίζει διαφορετικό θεατρικό άξονα και λειτουργεί ...

Κυριακή 18 Ιουλίου 2021

Η ΔΙΚΗ του Κάφκα - 2021

                      


    

    Η Δίκη του Κάφκα ανέβηκε κάτω από πρωτοφανείς για το Τεχνουργείο συνθήκες. 

    Μεσούσης της περιόδου lockdown και περιορισμών  λόγω κορονοϊού  καταφέραμε να το ανεβάσουμε αποσπασματικά -με πάμπολλες δυσκολίες -σε βίντεο μικρής διάρκειας έτσι αποσπασματικά και διαλειμματικά όπως έγιναν κι οι πρόβες για τα γυρίσματα... 

....Κι ενώ ο αρχικός στόχος ήταν να παρουσιασθεί ως θεατρική παράσταση ο άξονας προσέγγισης άλλαξε αναγκαστικά σε βιντεοπαρουσιάση.

....Θα λεγε κανείς   ... ακολουθώντας τον ανελέητο, δαιδαλώδη και θραυσματικό   χαρακτήρα  του έργου του Κάφκα- είναι μια καλή δικαιολογία- το παρουσιάζουμε κι εμείς με αυτόν τον τρόπο. 

... Δυστυχώς με τα γνωστούς περιορισμούς και με μια  πενιχρή κι ελλειμματική τεχνική κινηματογραφική  υποδομή  και σχεδόν "πρωτόγονα" μέσα μοντάζ  προσπαθήσαμε και ολοκληρώσαμε αυτήν την προσπάθεια που ξεκίνησε εδώ και δυο σεζόν σεβόμενοι πάνω από όλα τον ΚΟΠΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ των συμμετεχόντων και των συντελεστών για το θέατρο. 


Δυο λόγια για την δική μας  προσέγγιση

    Η δίκη και η καταδίκη του Γιόζεφ Κ. για ένα έγκλημα που ΔΕΝ διέπραξε ή τουλάχιστον που δεν γνώριζε ότι διέπραξε, είναι μια ανοιχτή κριτική του συγγραφέα στη δύναμη της εξουσίας, αυτής που δίνει την αίσθηση στον κάθε πολίτη ότι όλα είναι πιο δυνατά απ' αυτόν και ότι κάθε αντίσταση είναι περιττή.

  Όπως ο Γιόζεφ Κ. έτσι κι ο κάθε άνθρωπος αφήνεται να παρασυρθεί από την εξουσία που τον απογυμνώνει από τα δικαιώματά του, του στερεί τη διάθεση για αντίσταση, αχρηστεύει κάθε νόμο και στο τέλος τον συνθλίβει.

    Στη δική μας προσέγγιση ο Κ είναι χτυπημένος από ανίατη ασθένεια.

       Αυτό είναι το "έγκλημά" του. Έτσι η καταδίκη του είναι βέβαιη. Δεν μπορεί να κάνει τίποτε γι' αυτό.

      Νοσοκομεία ,γιατροί ,νοσηλευτές παίρνουν τη θέση δικηγόρων , δικαστικών υπαλλήλων αιθουσών δικαστηρίων και ανάκρισης. Ακόμα κι οι ανώτατος δικαστής έχει τη μορφή της ανίατης  αρρώστιας ,του θανάτου όπως μετουσιώνεται μέσα του . 

         Κι όπως  στο εφιαλτικό  αρχικό υλικό του Κάφκα ο Γιόζεφ Κ συνθλίβεται από το δικαστικό και νομικό σύστημα έτσι κι ο δικός μας Κ  συντρίβεται υπό το βάρος του επικείμενου  θανάτου και των απέλπιδων προσπαθειών για λύτρωση σε σημείο που η ίδια η επιβίωση μοιάζει με κακόγουστη φάρσα.

       Tα κείμενα του τέλους όπως και στο αυθεντικό κείμενο δεν ανήκουν στον ιστό του έργου-συγγραφέα και συμπληρώθηκαν εκ των υστέρων  έτσι κι εμείς βασιστήκαμε σε κείμενα του συγγραφά είτε από τα ημερολόγιά του είτε από τα γράμματα στη Μιλένα.



Η Δίκη του Κάφκα ως λογοτεχνικό κείμενο

 Η Δίκη είναι ένα αρκετά "δύσκολο" λογοτεχνικό έργο. Σε πολλά δε σημεία του δείχνει ακατανόητο. Με βάση το βιβλίο γυρίστηκαν αργότερα και δύο ταινίες: Το 1962 από τον Όρσον Ουέλς με τον αγγλικό τίτλο The Trial και με πρωταγωνιστή τον Άντονι Πέρκινς και το 1993 με τον ίδιο τίτλο από τον Ντέιβιντ Χιουζ και με πρωταγωνιστή τον Άντονι Χόπκινς.

ο Κάφκα έγραψε την πρώτη του διαθήκη, ένα σημείωμα με αποδέκτη τον Μαξ Μπροντ, καταγράφοντας την επιθυμία του να καταστρέψει ό,τι υπήρχε «σε ημερολόγια, χειρόγραφα, επιστολές άλλων και δικές μου, σχεδιάσματα και τα λοιπά, να καούν ανελλιπώς και χωρίς να διαβαστούν, καθώς επίσης και όλα όσα έχω γράψει ή σχεδιάσει [...] ». Ο Μπροντ αγνόησε το αίτημα του, χρησιμοποιώντας ως βασικό επιχείρημα το ότι όταν ο Κάφκα ζητούσε κάτι τέτοιο, γνώριζε κατά βάθος ότι δεν θα μπορούσε να ικανοποιηθεί μία τέτοια απαίτηση. Μετά το θάνατο του Κάφκα, ετοίμασε την έκδοση των μυθιστορημάτων Ο Πύργος (1925), Η Δίκη (1925) και Αμερική (1927), έργα που θεωρούνται ουσιαστικά ημιτελή. Ο Μπροντ προέβη σε ορισμένες τροποποιήσεις των χειρογράφων του Κάφκα (μεταφορά κεφαλαίων, προσθήκη σημείων στίξης κ.λπ.), χωρίς να λείψουν κριτικές με στόχο τις εκδοτικές του πρακτικές.

Από το 1982, κυκλοφορούν επανεκδόσεις των έργων του Κάφκα, οι αποκαλούμενες και κριτικές εκδόσεις[15], βασισμένες στα χειρόγραφα του, όπως αυτά συγκεντρώθηκαν από τον Malcolm Pasley και μεταφέρθηκαν στην Bodleian Library της Οξφόρδης. Ο Pasley, μαζί με μία ομάδα φιλολόγων, επανεξέτασαν τα χειρόγραφα, αναιρώντας την προγενέστερη επιμέλεια του Μαξ Μπροντ και δίνοντας έμφαση στην πρωτότυπη μορφή των κειμένων.

ΠΗΓΗ https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97_%CE%94%CE%AF%CE%BA%CE%B7


Κεφ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ


Κεφ 2  ΣΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ


κεφ 15   Ο ΙΕΡΕΑΣ









                               Η  υπόθεση της Δίκης 

Κεντρικό πρόσωπο του μυθιστορήματος είναι ο τραπεζοϋπάλληλος Γιόζεφ Κ. (το επώνυμο δεν αναφέρεται ποτέ), ένας συνηθισμένος άνθρωπος ανίκανος για οποιαδήποτε έξαρση, στη ζωή του οποίου δεν συμβαίνει τίποτα το εξαιρετικό.

Ξαφνικά η ισορροπία της ζωής του ανατρέπεται όταν δύο άγνωστοι χτυπούν την πόρτα του και του ανακοινώνουν ότι ήρθαν να τον οδηγήσουν στον ανακριτή. Σίγουρα πρόκειται για παρεξήγηση, είναι αδύνατον να έχει κάνει κάτι κακό ο Γιόζεφ Κ. Μετά την ανάκριση αφήνεται προσωρινά ελεύθερος, ωστόσο έχει χάσει πια την ηρεμία του. Δεν τον έχουν κατηγορήσει φανερά για τίποτα, όμως έχει την αίσθηση ότι τον θεωρούν ένοχο.



Όταν μετά από λίγες μέρες τον καλούν και πάλι για ανάκριση, ο Γιόζεφ Κ. βρίσκεται σε μια τεράστια μουντή αίθουσα δικαστηρίου, αντιμέτωπος με μία ομάδα από γέρους δικαστές που τον τυραννούν με τις ερωτήσεις τους.


 Απόλυτα βέβαιος για την αθωότητά του προσπαθεί με όσες δυνάμεις διαθέτει να υπερασπιστεί τον εαυτό του, και φεύγει από το δικαστήριο με την εντύπωση ότι τους έχει πείσει.


Είναι αδύνατον πια να νιώσει ήσυχος και πιστεύει ότι ένας δικηγόρος θα μπορούσε να αποδείξει ότι είναι άσχετος με την κατηγορία την οποία ακόμη δεν γνωρίζει. Όμως ο δικηγόρος, όργανο της εξουσίας ο ίδιος, σπρώχνει τον Γιόζεφ Κ. βαθύτερα στο λαβύρινθο που έχει μπλεχτεί. Αναζητά τότε τη βοήθεια ενός φίλου του ζωγράφου αλλά επικαλείται κι έναν ιερέα μήπως θα μπορούσαν λόγω της ιδιότητάς τους να επηρεάσουν ευνοϊκά τους δικαστές. Μάταια όμως.


Ούτε η επιστήμη, ούτε η τέχνη, ούτε η θρησκεία μπορούν να τον βοηθήσουν. 



Ολόκληρο το περιβάλλον του, ολόκληρος ο κόσμος γίνεται προέκταση του δικαστηρίου. Στον κάθε συμπολίτη του βλέπει κι έναν δικαστή, στο κάθε βλέμμα και μια κατηγορία. Αρχίζει να πιστεύει πως όλοι τον κατασκοπεύουν, ψάχνοντας να βρουν ακόμη και στις πιο απλές πράξεις του αποδείξεις ενοχής. Σιγά σιγά βεβαιώνεται πως η δίκη ήδη γίνεται, με κατηγορούμενο τον ίδιο, για ένα έγκλημα που δεν γνωρίζει. Βλέποντας πως καμία προσπάθειά του δεν καρποφορεί, περιμένει υπομονετικά τη μέρα που θα μάθει την ποινή που θα του επιβάλουν.


Ένα βράδυ δύο μαυροντυμένοι άνδρες του ζητούν να τους ακολουθήσει ως την άκρη της πόλης. Ανίκανος πια να καταλάβει αλλά και να αντιδράσει, ο Γιόζεφ Κ. τους ακολουθεί σ' ένα έρημο λατομείο, για να εκτελεστεί σε λίγο ψυχρά και απάνθρωπα με μια μαχαιριά στο στήθος.

ΠΗΓΗ https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97_%CE%94%CE%AF%CE%BA%CE%B7



Ο   ΚΑΦΚΑ   υπέφερε από φυματίωση, από την οποία και πέθανε πριν κλείσει τα 41 του χρόνια.  Βασική, όμως, πηγή των βασάνων του ήταν μάλλον η διαταραγμένη ψυχική του υγεία, παρά η σωματική. «Ο ύπνος είναι το πιο αθώο πλάσμα και ο άυπνος το πιο ένοχο», έγραφε ο Κάφκα στο ημερολόγιό του, αναφερόμενος στην αϋπνία από την οποία υπέφερε. Γνώριζε, όμως, πως η πνευματική του κατάσταση ήταν αυτή που έδωσε μορφή στη ζωή του και στο έργο του. Αντιμετώπιζε την αϋπνία του τόσο ως επίθεση κατά της υγείας του όσο και ως αγωγό της ευφυΐας του.


    Μετά τον θάνατό του Κάφκα, η φήμη του ξεκίνησε την πορεία της και μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε ήδη αρχίσει να θεωρείται ευρέως ως μια από τις σπουδαιότερες φιγούρες της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Τα έργα του αποτελούν μνημεία της γερμανικής λογοτεχνικής ιστορίας, ενώ δύο αγάλματα αφιερωμένα σε αυτόν υπάρχουν στην Πράγα και θαυμάζονται καθημερινά από εκατοντάδες επισκέπτες.

    Παρά την αίγλη που έχει αποκτήσει σήμερα, ολόκληρη την ύπαρξή του Κάφκα είχαν καλύψει συναισθήματα θλίψης, ντροπής και τρόμου, τα οποία αποτέλεσαν κινητήρια δύναμή για το σπουδαίο, αν και περιορισμένο σε έκταση, έργο του.


                                                          Η  ενοχή.
Ο Γιόζεφ Κ. είναι ένοχος. Αυτό αποτελεί μια αναπόσπαστη ιδιότητά του, το κύριο χαρακτηριστικό του, την ταυτότητά του. Ο ίδιος αρνείται αρχικά την ενοχή του, αλλά όσο προχωρεί η διαδικασία, τόσο αφήνεται να παρασυρθεί από τα γεγονότα με ένα μοιρολατρικό τρόπο, σαν να παραδέχεται κάπου στο βάθος της  συνείδησής του ότι έχει τελικά αυτή την ιδιότητα. Το Δικαστήριο ( ό,τι είναι δηλαδή έξω από αυτόν) τον θεωρεί ένοχο. Είναι κατηγορούμενος, οι ελπίδες αθώωσής του είναι μηδαμινές, ανύπαρκτες σχεδόν. Ο Γιόζεφ Κ. κυκλοφορεί στην πόλη με τη σφραγίδα του ένοχου. Όλοι το ξέρουν αυτό τώρα. Η ενοχή του δεν χρειάζεται αποδείξεις. Απλώς υπάρχει.







 

                                                            Η γυναίκα


Όλες οι γυναικείες μορφές του έργου – πλην της ηλικιωμένης σπιτονοικοκυράς -  είναι φιλήδονες. Ο αισθησιασμός, κάθε φορά που εμφανίζεται μια γυναικεία μορφή, είναι ξεκάθαρος και ο Κάφκα φαίνεται να βιώνει εδώ τη γυναικεία παρουσία με  καθαρά φιλήδονο τρόπο. Ο «ρομαντικός» - πείτε τον υγιή, αν θέλετε – έρωτας απουσιάζει τελείως.http://ketivasilakou.blogspot.com/2012/06/blog-post_09.html 



Η εκτέλεση του Τζόζεφ K.

Πώς μπορούμε να αντισταθούμε στο δολοφονικό γρανάζι της Kρατικής δικαιοσύνης; Για τους σιωνιστές φίλους του Κάφκα, οι παρίες Εβραίοι έπρεπε να οργανώσουν την αυτοάμυνα τους –Selbstwehr ήταν το όνομα του περιοδικού τους, όπου ο Κάφκα δημοσίευσε επίσης την παραβολή «Ενώπιον του νόμου»– πρώτο βήμα προς μια ανακτημένη αξιοπρέπεια. Για τους αναρχικούς φίλους του από την Πράγα, η μόνη άμυνα ήταν η άμεση δράση των καταπιεσμένων κατά των καταπιεστικών εξουσιών. 

 Ο Κάφκα μάλλον συμμεριζόταν αυτές τις απόψεις, αλλά αυτό που δείχνει στη Δίκη είναι λιγότερο αισιόδοξο και πιο «ρεαλιστικό»: ήττα και παραίτηση του θύματος. 

Εκεί η πρώτη αντίδραση του Τζόζεφ Κ. είναι η αντίσταση, η (ατομική) εξέγερση: καταγγέλλει, διαμαρτύρεται και διακηρύσσει με σαρκασμό και ειρωνεία την περιφρόνησή του για το θεσμό που υποτίθεται ότι τον κρίνει. 
Επίσης, τείνει να υποτιμά τον κίνδυνο. Οι χαρακτήρες από τους οποίους ζητάει βοήθεια τού συμβουλεύουν υποταγή: «Δεν υπάρχει τρόπος να παλέψεις ενάντια σε αυτό δικαστήριο, είμαστε αναγκασμένοι να παραδεχτούμε. Οπότε, κάνε μια εξομολόγηση στην επόμενη ευκαιρία», του εξηγεί η Λένι, η υπηρέτρια του δικηγόρου. Όσο για τον ίδιο τον δικηγόρο, η προειδοποίηση προς τον Κ. είναι απλά να «αφεθεί (abzufinden) στην κατάσταση ως έχει» και να μην κουνηθεί: «Πάνω απ’ όλα μην τραβήξεις την προσοχή! Παράμεινε ήρεμος ακόμα και αν φαίνεται αντιφατικό!».36 Ο Τζόζεφ Κ. αρνείται αυτές τις «φιλικές» συμβουλές. Δεν νιώθει παρά περιφρόνηση για τέτοιους υπάκουους και υποτακτικούς ανθρώπους που παρομοιάζει με σκυλάκια.


Ο σκύλος σε διάφορα μυθιστορήματα του Κάφκα είναι η αλληγορική φιγούρα της εθελοντικής δουλείας, της συμπεριφοράς εκείνων που ξαπλώνουν στα πόδια των ιεραρχικά ανωτέρων τους και που υπακούν τυφλά στις φωνές των κυρίων τους. Έτσι, στη Δίκη ο δικηγόρος Χούλντ «ταπεινώνει τον εαυτό του με έναν εντελώς σκυλίσιο τρόπο μπροστά στο δικαστήριο».

Στο κατώτερο επίπεδο της ιεραρχίας, ο έμπορος Μπλοκ γονατίζει στα πόδια του Χουλντ και συμπεριφέρεται με τρόπο αξιοθρήνητα δουλοπρεπή: «Δεν ήταν πλέον ένας πελάτης, ήταν ο σκύλος του δικηγόρου.

 Εάν αυτός τον διέτασσε να συρθεί κάτω από το κρεβάτι σε μια θέση και να γαυγίζει, θα το είχε κάνει με χαρά».37 Ωστόσο, στο τελευταίο κεφάλαιο του μυθιστορήματος η συμπεριφορά του Τζόζεφ Κ. αλλάζει ριζικά. Μετά από μια σύντομη επιθυμία για αντίσταση –«δεν θα πάω πιο μακριά»– καταλήγει, μετά από μια μυστηριώδη εμφάνιση της γειτόνισσάς του, της δεσποινίδας Μπέρστνερ, στη «ματαιότητα» οποιασδήποτε αντίστασης και συμπεριφέρεται στους εκτελεστές του με εφησυχασμό (Entgegenkommen), δηλαδή με «τέλεια αρμονία» (vollem Einverständnis) με τους στόχους τους. Ωστόσο, τη στιγμή που οι εκτελεστές βυθίζουν το μαχαίρι στην καρδιά του εξακολουθεί να καταφέρνει να αρθρώσει πριν παραδώσει το πνεύμα «σαν ένα σκυλί». Και η τελευταία φράση του μυθιστορήματος είναι ένα σχόλιο: «Ήταν σαν να έπρεπε να τον ακολουθεί η ντροπή μετά θάνατον».38 Ποια ντροπή; Δεν υπάρχει αμφιβολία αυτή του πεθαίνεις «σαν το σκυλί», δηλαδή, με υποτακτικό τρόπο, σε κατάσταση εθελοδουλίας (υπό την έννοια που δίνει στον όρο ο Étienne de La Boétie).
 
Θα έπρεπε να θεωρηθεί αυτή η σκηνή ως μια αινιγματική αναφορά στη εθελοντική σκλαβιά των στρατιωτών που, τον Αύγουστο του 1914, βάδισαν με χαρά και ενθουσιασμό για το μέτωπο, ανυπόμονοι να θυσιάσουν τη ζωή τους για την πατρίδα; Ας θυμηθούμε απλά ότι ο Φραντς Κάφκα, που συμμετείχε τον Δεκέμβριο του 1909 στις δημόσιες συνελεύσεις του αντιμιλιταριστικού Συλλόγου Vilem Körber, άρχισε να γράφει τη Δίκη τον Αύγουστο του 1914, λίγες μόνο ημέρες μετά την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν επίσης αυτή τη στιγμή, στις 6 Αυγούστου 1914, που σημειώνει στο Ημερολόγιό του: «Πατριωτική παρέλαση. (…) Είμαι παρών με κακό βλέμμα. Αυτές οι παρελάσεις είναι ένα από τα πιο αηδιαστικά φαινόμενα που συνοδεύουν τον πόλεμο».
Σε κάθε περίπτωση, το συμπέρασμα του μυθιστορήματος είναι τόσο «απαισιόδοξο» και αποφασιστικά αντικομφορμιστικό. Εκφράζει την ευαισθησία των περιθωριοποιημένων επαναστατών που συναντάμε στον Κάφκα, η οποία ταυτόχρονα εκδηλώνεται σε αυτές τις σελίδες συμπόνιας για το θύμα και μια κριτική της εθελοδουλίας του. Μπορούν να αναγνωστούν ως μια κλήση στην αντίσταση.

ΠΗΓΗ:https://tetradia-marxismou.gr/%CE%B4%CE%AF%CE%BA%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BA%CE%AC%CF%86%CE%BA%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B4%CE%AF%CE%BA%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B3%CE%BF%CF%85%CE%AD%CE%BB%CF%82/

ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΜΕΡΟΣ    ΜΕ ΣΕΙΡΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΤΙΡΤΖΙΔΗΣ   
ΕΛΕΝΗ ΧΑΣΑΝΗ  ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΖΒΙΓΓΟΥ   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΤΥΡΜΑΚΙΔΟΥ 
ΑΡΓΥΡΗΣ ΜΠΙΧΑΚΗΣ   ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΝΤΖΗΣ 
ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΛΟΓΓΙΝΙΔΟΥ     ΕΥΑ ΚΟΝΤΟΓΕΩΡΓΙΟΥ    
ΧΑΡΗΣ  ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ  ΑΝΝΑ ΣΙΩΜΟΥ   ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΤΣΙΓΚΑΛΙΔΑ

ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: 
ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΚΑΛΦΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΤΣΙΓΚΑΛΙΔΑ

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΚΑΡΑΓΛΑΝΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΤΣΟΛΑΚΗ ΓΙΑ ΤΗ  ΒΙΝΤΕΟΚΑΛΥΨΗ 


Δεν υπάρχουν σχόλια: